Taaşşuk-ı Talat ve Fitnatta birbirlerini seven iki gencin evlenmelerine engel olunması ve bu iki gencin birbirlerine kavuşmak için karşılıklı olarak verdikleri mücadele anlatılır. Daha sonraları da sıklıkla işlenen kadın eğitimi, mesire yerlerine halktan birinin hangi gözle baktığı ve görmeden evlenme ile bunun doğurduğu acıklı sonuçlar ele alınır.
Yazar bazen araya girerek okuyucuyu bilgilendirmiş ve kendini gizlememiştir. Bu durum, Taaşşuk-ı Talat ve Fitnatın teknik bakımından kusurlu yönlerinden biridir. Romanda muskanın babası tarafından gün yüzüne çıkması ve Fitnat Hanımın babası ile evlenecek olması gibi aşırı tesadüflere yer verilmiştir.
Şemseddin Sami tarafından kaleme alınan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat ilk roman olması bakımından günümüz okurlarının da okuması gereken eserlerin başında gelmektedir.